Malaria is een veelvoorkomende en ernstige tropische ziekte die wordt overgebracht door de malariamug. Het is een infectie van de rode bloedcellen, veroorzaakt door de malariaparasiet. Deze breekt de besmette rode bloedcellen af, wat tot steeds terugkerende koortsaanvallen en vaak tot andere ernstige ziekteverschijnselen leidt. Als je op reis gaat naar een gebied waar malaria heerst, laat je dan ruim van tevoren goed voorlichten en adviseren.

Waar komt malaria voor?

Malaria komt voor in Afrika, ten zuiden van de Sahara, in Zuid-Amerika (vooral in het Amazonegebied) en in diverse Aziatische landen zoals Indonesië, Thailand en India. Malaria komt vaak voor in bepaalde delen van een land. Tijdens het consult bij de Ease Travel Clinic bekijken wij samen met jou de reisplannen en route.

Malaria symptomen

Vanaf zeven dagen tot een paar maanden na besmetting door een malariamug krijg je hoge koorts, koude rillingen, last van zweten, hoofdpijn, spierpijn en soms van extreme misselijkheid. Malariasymptomen lijken op een beginnende griep, maar zijn ernstiger. Zonder behandeling kun je de zogenaamde hersenmalaria en andere complicaties krijgen, waar je aan kunt overlijden.

Welke vormen van malaria zijn er?

Er zijn vijf verschillende vormen van malaria die bij mensen kunnen voorkomen. De gevaarlijkste is malaria tropica en wordt veroorzaakt door de Plasmodium falciparum parasiet. In het ergste geval kunnen reizigers als gevolg van complicaties binnen enkele dagen overlijden. De andere vormen van malaria (Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium malariae) zijn in het algemeen goedaardiger: de verschijnselen zijn hetzelfde, maar er treden zelden ernstige complicaties op. De laatst ontdekte vorm is de Plasmodium knowlesi. Malaria tropica kan optreden vanaf een week tot ongeveer vier weken na besmetting. Het is gevaarlijk, maar goed te behandelen. De ziekte moet dan wel op tijd worden herkend. Vermeld bij bezoek aan de (huis)arts daarom dat je recent in de tropen bent geweest.

Wie loopt extra risico?

Zwangeren en hun ongeboren kind, kinderen, personen zonder milt of een niet goed werkende milt, patiënten met een gestoorde afweer, ouderen en reizigers die op familiebezoek gaan horen bij de groepen met een verhoogd risico op malaria en op complicaties. Haal altijd deskundig advies in. Het advies kan per persoon verschillen. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met medicijngebruik of je gezondheidstoestand.

Hoe kun je malaria voorkomen?

Malaria kun je voorkomen door je te beschermen tegen muggenbeten en zo nodig door het slikken van anti-malariamiddelen. Er worden drie soorten malariagebieden onderscheiden: laag-, middelmatig- en hoog-risicogebieden:

• Bij laag-risicogebieden wordt geadviseerd goede antimuggenmaatregelen te nemen, bij verschijnselen van malaria naar de dokter te gaan en de mogelijkheid van malaria te bespreken;
• Bij middelmatig-risicogebieden kan naast antimuggenmaatregelen geadviseerd worden een noodbehandeling mee te nemen op reis. Je kunt jezelf dan behandelen in geval van (verdenking op) malaria, bij voorkeur nadat de diagnose door een arts is gesteld;
• Bij hoog-risicogebieden wordt naast antimuggenmaatregelen altijd gebruik van antimalariamiddelen (chemoprofylaxe) geadviseerd.

Win altijd deskundig advies in. Het advies kan per persoon verschillen. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met medicijngebruik of uw gezondheidstoestand.

Hoe bescherm ik mij tegen muggenbeten?

Bij alle gebieden waar malaria voorkomt wordt geadviseerd goede anti-muggenmaatregelen te nemen. Je kunt je als volgt tegen muggenbeten beschermen:

• Draag altijd met goed bedekkende kleding: lange mouwen, broek, schoenen en sokken;
• Gebruik op onbedekte lichaamsdelen een insectenwerend middel dat DEET bevat. Onze reizigersverpleegkundige kan je adviseren over goede DEET.
• Zorg dat de kamers vrij van muggen zijn of slaap onder een intact en goed sluitend muskietennet;
• Een afgesloten kamer met airconditioning helpt ook als bescherming tegen muggen.

Malariatabletten slikken of niet

Tijdens het consult bij de Ease Travel Clinic bekijken wij samen met jou de reisplannen en route. In sommige landen komt malaria voor, maar niet in alle gebieden. Vervolgens beoordelen wij of het verstandig is om malariatabletten te slikken of niet. Zo ja, dan krijg je een recept dat past bij het gebied waar je naartoe gaat, bij de activiteiten die je wilt gaan doen en je huidige gezondheid.

Wanneer moet ik anti-malariamiddelen (chemoprofylaxe) gebruiken?

Laat je altijd adviseren door een professional voordat je malariatabletten gaat slikken. Bij verblijf in hoog-risicogebieden wordt naast antimuggenmaatregelen altijd gebruik van malariapillen geadviseerd. Anti-malariamiddelen zijn vooral gericht op het voorkómen van ernstig verlopende malaria tropica, veroorzaakt door de parasiet P. falciparum.

Kan ik toch malaria krijgen ondanks de genomen preventieve maatregelen?

Zelfs wanneer je malariatabletten inneemt, kun je malaria krijgen. Anti-malariamiddelen beschermen nooit 100% maar een infectie verloopt wel minder ernstig. Omdat malaria tropica zeer ernstig kan verlopen, moet je het zekere voor het onzekere nemen. Koorts of ’griep’, moet beschouwd worden als malaria tot het tegendeel (door een bloedonderzoek) bewezen is. Ook als je denkt alleen maar griep te hebben, kan het een ernstige malaria-aanval zijn.

Wat moet ik doen als ik denk dat ik malaria heb?

Tijdens verblijf in de tropen:
Als je vermoedt dat je malaria hebt, moet je zo snel mogelijk je bloed op malariaparasieten laten onderzoeken door de dichtstbijzijnde arts of een ziekenhuis, zodat direct met de juiste behandeling gestart kan worden.

Na terugkeer in Nederland:

• Ook na terugkeer in Nederland kun je gedurende de eerste twee maanden ‘griepachtige’ verschijnselen krijgen, mogelijk met koorts. Deze klachten kunnen op een beginnende malaria tropica duiden. Raadpleeg in een dergelijk geval je huisarts en vermeld daarbij dat je onlangs in een malariagebied bent geweest.
• Derdedaagse koorts (veroorzaakt door de parasieten P. vivax of P. ovale), de belangrijkste andere vorm van malaria, kan maanden tot ongeveer vier jaar na terugkomst uit de tropen of beëindiging van de anti-malariamiddelen, nog aanvallen veroorzaken. Deze gaan gepaard met koortsaanvallen en hevige koude rillingen die heel kenmerkend om de dag terugkomen. Men spreekt hierbij van een goedaardige vorm van malaria, omdat deze zelden dodelijk is.

Bron: LCR/RIVM