Meningokokken zijn bacteriën die hersenvliesontsteking (meningitis) en bloedvergiftiging (sepsis) kunnen veroorzaken. Dit zijn zeer ernstige aandoeningen die dodelijk kunnen verlopen. In sommige delen van de wereld komen meningokokkeninfecties veel vaker voor. Bij reizen naar deze gebieden is het belangrijk om je (aanvullend) te laten vaccineren. Voor pelgrims die naar Mekka reizen is vaccinatie verplicht.
Waar komt het voor?
Meningokokkenziekte komt overal ter wereld voor. In de landen ten zuiden van de Sahara in Afrika zijn er in het droge seizoen (december – juni) regelmatig epidemieën door meningokokken. In het verleden kwamen er ook regelmatig grote uitbraken voor tijdens de Hadj, de pelgrimstocht naar Mekka. Daarom is vaccinatie voor pelgrims daar tegenwoordig verplicht.
Hoe loop je het op?
Meningokokken worden via kleine druppeltjes door hoesten en niezen overgedragen van mens tot mens. In situaties waar veel mensen tegelijk bij elkaar zijn, zoals tijdens de Hadj in Mekka of in vluchtelingenkampen, is er een grotere kans op een uitbraak.
Wat geeft het voor klachten?
Meningokokken kunnen een hersenvliesontsteking veroorzaken. Hierbij is er vaak een plotseling begin van intense hoofdpijn, koorts, misselijkheid en braken en lichtschuwheid. Hersenvliesontsteking kan, zelfs als er op tijd wordt behandeld met antibiotica, fataal verlopen. Mensen die genezen houden vaak restverschijnselen. Naast hersenvliesontsteking kunnen meningokokken ook in het bloed terecht komen. We spreken dan van een sepsis. Een meningokokkensepsis is een zeer ernstige aandoening waarbij mensen in korte tijd sterk kunnen verslechteren en overlijden. Vaak zijn er rode, niet wegdrukbare vlekjes op de huid die worden veroorzaakt door bloedingen. Zelfs met snelle en goede behandeling overlijdt 20 tot 50% van de mensen met een meningokokkensepsis.
Hoe kun je het voorkomen?
Je kunt meningokokkenziekte voorkomen door vaccinatie. Er zijn verschillende soorten meningokokken waarvan mensen ziek kunnen worden. De belangrijkste soorten zijn A, B, C, W en Y. Voor reizigers wordt een combinatievaccin tegen meningokokken A, C, W en Y gebruikt. Met 1 injectie van dit vaccin ben je goed beschermd tegen de soorten meningokokken die je in de risicogebieden zou kunnen oplopen. Er bestaat een los vaccin tegen meningokokken B, maar omdat er van deze soort zelden uitbraken in de risicogebieden voorkomen is dit vaccin voor reizigers niet nodig.
In Nederland wordt sinds 2018 het meningokokken ACWY-vaccin gebruikt in het rijksvaccinatieprogramma. Voor die tijd werd alleen gevaccineerd tegen meningokokken C. Wanneer je alleen de meningokokken C-vaccinatie gehad hebt ben je onvoldoende beschermd als je reist naar risicogebied voor meningokokken.
Vaccinatie: Meningokokken ACWY-vaccin (verschillende merken). Eenmalige injectie, beschermingsduur tenminste 10 jaar
