Malaria is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door eencellige parasieten. Deze worden overgebracht door muggen. Er zijn verschillende soorten malaria; de meest voorkomende soort kan dodelijk verlopen als er niet op tijd wordt behandeld. Het is daarom belangrijk om malaria te voorkomen. In gebieden waar veel malaria voorkomt kan dit door preventief medicatie te slikken. Het voorkomen van muggenbeten is daarnaast altijd van groot belang.
Waar komt het voor?
Malaria komt voor in veel tropische en subtropische gebieden in de wereld. Het risico om malaria te krijgen is met name groot in (sub)tropisch Afrika, maar het komt ook voor in veel andere gebieden, waaronder India, Zuid Oost Azië en Zuid- en Midden-Amerika.
Hoe loop je het op?
Malaria wordt overgebracht door Anopheles muggen. Deze muggen bijten vooral in de late avond en nacht, maar kunnen ook overdag actief zijn, vooral in binnenruimtes met weinig daglicht. De mug brengt de parasiet via haar speeksel in tijdens het bijten.
Wat geeft het voor klachten?
De eerste klachten kunnen een week na de beet van een mug ontstaan. Vaak begint het met koorts en algehele malaise, met vaak ook hoofdpijn en spierpijn. Deze klachten kunnen in het begin erg lijken op bijvoorbeeld griep of dengue. Vooral als je ziek bent van de meest gevaarlijke malariaparasiet kun je hierna echter heel snel zieker worden.
Er zijn vijf verschillende soorten malariaparasieten waarvan mensen ziek kunnen worden. De gevaarlijkste soort heet Plasmodium falciparum. Dit is ook de soort die wereldwijd het meeste voorkomt, en die we ook het meeste zien bij reizigers met malaria.Deze parasiet kan een ernstige vorm van malaria veroorzaken, die ook wel eens malaria tropica wordt genoemd. Als er niet op tijd behandeling wordt gestart kan deze soort zorgen voor ernstige schade aan verschillende organen, waaronder ook de hersenen, en is de kans op overlijden groot. Een andere soort malaria die veel voorkomt wordt veroorzaakt door de parasiet Plasmodium vivax. Hiervan kunnen mensen ook behoorlijk ziek zijn, maar de kans op overlijden is veel kleiner.
Malaria kan voor iedereen gevaarlijk zijn, maar bij jonge kinderen (<5 jaar) en zwangere vrouwen is de kans op ernstige ziekte en overlijden nog extra groot. Daarom raden we het af om tijdens de zwangerschap of met kinderen onder de 5 jaar naar malariagebied te reizen.
Hoe kun je het voorkomen?
Als je reist in malariagebied is het altijd belangrijk om muggenbeten zoveel mogelijk te voorkomen. Malariamuggen bijten met name in de avond en nacht, maar kunnen ook overdag toeslaan. Gebruik muggenmelk met een hoog percentage DEET, draag in de avond kleding met lange mouwen, een lange broek, sokken en schoenen en slaap bij voorkeur onder een met insecticide geïmpregneerde klamboe. Lees hier meer over muggenwerende maatregelen.
Of je naast bescherming tegen muggenbeten nog andere voorzorgsmaatregelen moet nemen hangt af van het gebied waar je naar toe reist;
In gebieden waar maar sporadisch malaria voorkomt (laag-risicogebied) zijn de maatregelen tegen muggenbeten voldoende
In gebieden waar wat meer malaria voorkomt (middelmatig-risicogebied) krijg daarnaast een noodbehandeling mee op reis. Deze behandeling kun je starten als je koorts krijgt en je je niet binnen korte tijd in een kliniek of ziekenhuis kunt laten testen op malaria
In gebieden met een hoog risico op malaria (hoog-risicogebied) wordt het preventief slikken van medicatie geadviseerd. Dit heet profylaxe. Reizen naar hoog-risicogebied zonder profylaxe te slikken wordt met klem afgeraden.
Veel mensen hebben vragen over het slikken van malariaprofylaxe of zijn bang voor het krijgen van bijwerkingen. Gelukkig zijn verschillende middelen waaruit u samen met de reizigersverpleegkundige een keuze kunt maken. Het overgrote deel van de mensen die malariaprofylaxe slikt heeft geen of alleen zeer milde bijwerkingen.
Wat moet je doen als je toch ziek wordt?
Kan het malaria zijn?
Als je profylaxe slikt is de kans dat je malaria krijgt heel erg klein, maar toch is dit niet helemaal uit te sluiten. Ook als je naar laag- en middelmatig-risicogebied reist kun je ondanks goede bescherming tegen muggenbeten toch ziek worden. Wanneer je koorts krijgt bij reizen in malariagebied moet je altijd aan malaria denken en dit zo snel mogelijk laten testen.
Testen op malaria
Wanneer je tijdens je reis koorts krijgt is het belangrijk je zo snel mogelijk te laten testen op malaria. Als je een noodbehandeling hebt meegekregen en je je niet snel kunt laten testen kun je de alvast de behandeling gaan innemen volgens de adviezen die je hierbij hebt meegekregen. Ook dan is het toch nog belangrijk om naar een kliniek of ziekenhuis te gaan zodat kan worden onderzocht of je malaria hebt of dat er iets anders aan de hand is.
Ziek na terugkomst
Ook na terugkeer van je reis kun je nog ziek worden. Meestal zal malaria zich binnen een maand na terugkeer openbaren, maar met name de mildere vormen van malaria kunnen ook nog na enkele maanden voor het eerst klachten geven. Raadpleeg bij koorts in de eerste 3 maanden na verblijf in malariagebied altijd je huisarts.
